Sağlık ve güvenlik uyarı işaretleri, dünya genelinde bireylerin ve çalışanların yaşamlarını ve sağlıklarını korumak adına büyük bir öneme sahiptir. Ancak, uluslararası düzenlemelerdeki değişiklikler ya da yeni tehlikelerin tanımlanması gibi etkenler nedeniyle bu uyarı işaretleri zaman zaman güncellenir ve takip etmesi zor olabilir. Bu yazımızda; güncel güvenlik uyarı işaretlerinin ne olduğunu, iş sağlığı ve güvenliği açısından nasıl bir rol oynadığını ve nasıl çeşitlendirildiğini ele aldık. Blog yazımız İSGBYS ekibi tarafından sizler için hazırlanmıştır. İSGBYS Bakanlıktan yetkili bir İBYS ve İSG Uzaktan Eğitim yazılımıdır. Keyifli okumalar dileriz. İçindekiler Güvenlik Uyarı İşaretleri Nedir? Güvenlik Uyarı İşaretlerinin İş Sağlığı ve Güvenliğinde Kullanımı ve Önemi İSG Uzaktan Eğitim'de Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Uyarı İşaretlerinin Sınıflandırılması Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği Güvenlik Uyarı İşaretleri Nedir? Güvenlik uyarı işaretleri, iş yerlerindeki potansiyel tehlikeleri göstermek ve çalışanları bu tehlikelere karşı uyarmak için kullanılan görsel sembollerdir. Bu işaretler, genellikle parlak renkler ve dikkat çekici semboller kullanarak çalışanların tehlikeli bölgelere yaklaştırmamayı amaçlar. Güvenlik uyarı işaretleri, iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uygun olarak tasarlanır ve yerleştirilir. Çalışanların dikkatini çekip, tehlikeleri önceden fark etmelerine yardımcı olarak, kazaların ve yaralanmaların önlenmesine katkı sağlar. Güvenlik Uyarı İşaretlerinin İş Sağlığı ve Güvenliğinde Kullanımı ve Önemi Güvenlik uyarı işaretleri, iş sağlığı ve güvenliğinin temel bir parçasıdır ve iş yerlerindeki potansiyel tehlikeleri belirlemek ve çalışanları uyarmak için kullanılır. Güvenlik uyarı işaretlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından kullanımını ve faydalarını sıralayacak olursak: Tehlikelerin Belirlenmesi: Güvenlik uyarı işaretleri, iş yerlerindeki olası tehlikeleri belirlemek için kullanılır. Kimyasal maddelerin bulunduğu alanlar, yüksek voltajlı ekipmanlar veya kaygan yüzeyler gibi riskli bölgeler, uygun uyarı semboller ile işaretlenir. Çalışanları Uyarma: Güvenlik uyarı işaretleri, çalışanları potansiyel tehlikelere karşı uyarmak için kullanılır. Bu işaretler, tehlike durumlarına dikkat çekerek çalışanların dikkatini çeker ve bu bölgelere yaklaşmamaları gerektiğini hatırlatır. Bilinçlendirme ve Eğitim: İş yerlerindeki güvenlik uyarı işaretleri, yeni çalışanları tehlikeli bölgeler ve durumlar hakkında bilgilendirmek için etkili bir araçtır. Bu görsel işaretler, çalışanların güvenlik konusunda farkındalıklarını artırır ve uygun davranışları teşvik eder. Kaza Önleme: Güvenlik uyarı işaretleri, iş kazalarını ve yaralanmaları önlemek için kullanılır. Çalışanların tehlikeli alanlara girmeden önce dikkatlice düşünmelerini sağlar ve potansiyel tehlikeleri önceden fark etmelerine yardımcı olur. Yasal Uyumluluk: İş sağlığı ve güvenliği standartlarına uygun olarak güvenlik uyarı işareti kullanmak, yasal gerekliliklerin yerine getirilmesini sağlar. İş yerlerinin denetimlerde uygunluğunu göstermek için önemlidir. Çevresel Farkındalık: Güvenlik uyarı işaretleri, acil durum çıkışlarını ve yangın söndürme ekipmanlarını göstererek çalışanların çevrelerindeki güvenlik kaynaklarını bilmesini sağlar. Doğru ve etkili güvenlik uyarı işaretlerinin kullanımı, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün gelişmesine katkıda bulunur ve kazaların önlenmesine yardımcı olur. İSGBYS Uzaktan Eğitim Yazılımımızda: Güvenlik ve Sağlık İşaretleri var iframe = document.querySelector('iframe'); var player = new Vimeo.Player(iframe); Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen İSGBYS Uzaktan Eğitim yazılımımız da Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 'te geçen eğitim konularında hazır videolarımız bulunmaktadır. Toplam eğitim süreleri mevzuatta belirlenen şekilde 8, 12 ve 16 saat olarak verilebilmektedir. Yukarıda Güvenlik ve Sağlık İşaretleri konulu eğitimimizin bir bölümünü bulabilirsiniz. Uyarı İşaretlerinin Sınıflandırılması Uyarı işaretleri ve anlamları nelerdir?, Uyarı işaretleri nasıl çeşitlendirilir? Konularını ele alacak olursak, güvenlik ve uyarı işaretleri; yasaklayıcı işaretler, emredici işaretler, uyarı işaretleri, yangın işaretleri, zararlılık işaretleri, acil çıkış ve ilkyardım işaretleri olarak farklı amaçlar doğrultusunda çeşitli sınıflara ayrılır. Bu işaret sınıflarını detaylı inceleyelim. Yasaklayıcı İşaretler İş yerlerindeki güvenlik ve düzeni sağlamak amacıyla kullanılan yasaklayıcı işaretler, belirli eylem veya davranışların yapılmaması gerektiğini vurgular. Bu işaretler genellikle daire biçiminde, kırmızı beyaz zemin üzerine tasarlanır. Aşağıdaki yasaklayıcı levhalarda; Sigara içmek ve açık alev kullanmak yasaktır, İçilmez, Suyla söndürmek yasaktır, Yetkisiz kimse giremez ve Yaya giremez işaretleri gösterilmektedir. Emredici İşaretler Zorunluluk işaretleri olarak da bilinen emredici işaretler, belirli ekipmanın kullanımını veya belirli bir davranışın sergilenmesini gerektirir. Bu işaretler genellikle daire biçiminde, mavi zemin üzerine beyaz sembollerle tasarlanır. Aşağıdaki emredici levhalarda; Gözlük kullan, Baret tak, Eldiven giy, Maske kullan, İş ayakkabısı giy ve Yaya yolunu kullan işaretleri gösterilmektedir. Uyarı İşaretleri Uyarı işaretleri, potansiyel tehlikeli durumları belirtir ve çalışanların dikkatini çekmeyi amaçlar. Genellikle üçgen şeklinde, sarı zemin üzerine siyah sembollerle tasarlanır. Aşağıdaki uyarı levhalarında; Parlayıcı madde veya yüksek ısı, Patlayıcı madde, Toksik (zehirli) madde, Aşındırıcı madde, Radyoaktif madde ve Asılı yük işaretleri gösterilmektedir. Yangın İşaretleri Yangın işaretleri, acil durum anında yangın söndürücü yerlerini, acil çıkış yollarını ve ilkyardım istasyonlarını işaretler. Yangın işaretleri, genellikle kare şekilde, kırmızı zemin üzerine beyaz sembollerle tasarlanır. Aşağıdaki yangın levhalarında; yangın söndürme cihazı, Yangın merdiveni, Yangın hortumu ve Acil yangın telefonu yerleri gösterilmektedir. Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri, çalışanlara acil durumda nasıl hareket etmeleri gerektiğini gösterirken, ilkyardım istasyonlarını ve ekipmanlarını belirlemelerine yardımcı olur. Acil çıkış işaretleri, genellikle kare şeklinde, yeşil zemin üzerine beyaz sembolleri ile tanımlanır. İlkyardım işareti ise ilgili Yönetmelikte beyaz zemin üzerine kırmızı hilal ile ifade edilmiştir. Bu işaretler, ilkyardım istasyonlarını ve malzemelerini belirtir, bu şekildeki güvenlik işareti çalışanların yaralanma durumlarında hızlı yardım alabilmelerini sağlar. Aşağıdaki acil çıkış ve ilkyardım levhalarında; Acil çıkış ve kaçış yolu, Yönler, Sedye, Göz duşu, Güvenlik duşu, Acil yardım telefonu ve ilkyardım işareti gösterilmektedir. Zararlılık İşaretleri 11.12.2013 tarihinde yapılan güncellemeye göre Avrupa Birliği 2008 yılında, Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama (SEA/CLP) Yönetmeliğinde düzenlemelere gitmiştir. Türkiye ise Avrupa Birliği'ne uyum süreci çerçevesinde, 11 Aralık 2013 Tarihinde 28848 Sayılı Resmî Gazete’de “Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmeliği” yayınlamıştır. Yönetmelik eski sisteme göre farklılıklar taşımaktadır. Bu farklılıklardan biri de Zararlılık İşaretleri ile ilgilidir. Daha çok laboratuvar işaretleri ya da lab güvenlik işaretleri olarak kullanılan zararlılık işaretleri, kimyasal maddelerin toksiklik seviyelerini, patlayıcı özellikleri veya reaktiflik gibi faktörleri belirtir. Eskiden kare şeklinde ve turuncu zemin üzerine tasarlanırken daha sonra değişerek kırmızı beyaz zemin üzerine siyah semboller olmuştur. Örneğin aşağıda; Patlayıcı, Yanıcı ve Oksitleyici işaretlerinin eski ve yeni levhaları gösterilmiştir. Tüm bu işaretler, iş yerlerindeki güvenliği ve çalışanların sağlığını korumak için büyük önem taşır. Türkiye'deki Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği ise bu işaretlerin standartlarını belirler ve iş yerlerinde güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunur. Herkesin bu işaretleri doğru anlayıp uygun şekilde uygulaması, iş yerlerindeki güvenlik kültürünün gelişmesine ve kazaların önlenmesine yardımcı olur. Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği alanında önemli bir düzenleyici olan Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği, çalışma ortamlarında kullanılan güvenlik işaretlerini ve sembolleri standardize etmeyi amaçlayan bir yönetmeliktir. Bu yönetmelik, iş yerlerindeki tehlikeleri belirtmek, çalışanları uyararak güvenli davranışları teşvik etmek ve acil durumlarda doğru hareket tarzını sağlamak amacıyla işaretlerin kullanımını düzenler. Yönetmelik, iş sağlığı ve güvenliği temel uyarı işaretlerini, tehlike işaretlerini, yasaklayıcı işaretleri, emredici işaretleri, dikkat işaretlerini, yangın işaretlerini, acil çıkış ve ilkyardım işaretlerini, diğer iş sağlığı ve güvenliği işaretlerini ve uyarı işaretlerinin özelliklerini içerir. Bu işaretler, standart renkler, semboller ve şekiller kullanılarak belirlenir ve iş yerlerindeki çalışanlara tehlikeleri, acil durumları ve güvenlik önlemlerini açık ve anlaşılır bir şekilde iletmeyi amaçlar. Yönetmelik, iş sağlığı ve güvenliği alanında bir standart oluşturarak iş yerlerindeki güvenlik kültürünün gelişmesine katkı sağlar. İşverenlerin, çalışanların ve denetim birimlerinin iş yerlerindeki sağlık ve güvenlik sembollerinin standartlara uygun bir şekilde kullanılmasını sağlamak için yönergeler içermesi nedeniyle büyük önem taşır. Özetle, İş sağlığı ve güvenliği bağlamında güvenlik uyarı işaretleri, çalışma ortamlarında mevcut potansiyel tehlikeleri belirleme ve çalışanları bu risklere karşı uyarma amacıyla önemli bir rol oynamaktadır. Bu uyarı işaretleri, çeşitli sınıflandırmalar altında yasaklayıcı işaretler, emredici işaretler, uyarı işaretleri, yangın işaretleri, zararlılık işaretleri, acil çıkış ve ilkyardım işaretleri gibi farklı kategorilerde yer almaktadır. Türkiye'de Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği gibi düzenlemeler, bu sağlık ve güvenlik işaretlerinin standardizasyonunu sağlayarak iş sağlığı ve güvenliği kültürünün gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Doğru ve etkili işaretlerin kullanımı, iş yerlerindeki güvenliği artırarak kazaların önlenebilmesine yardımcı olur.