Mobilya sektörü, hem fonksiyonel hem de estetik açıdan yaşam alanlarımızı dönüştürerek günlük yaşantımızın vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu sektör, global ekonomide önemli bir yere sahip olup, istihdam yaratma ve yerel sanayileri destekleme konusunda kritik bir rol oynamaktadır. Yenilikçi tasarımlar ve sürdürülebilir üretim yöntemleri ile mobilya endüstrisi, sürekli olarak ev ve iş yerlerimizi daha işlevsel ve konforlu hale getirme misyonunu üstlenmektedir. Bu yazımızda mobilya sektörünün güncel durumunu ve mobilya sektöründeki iş sağlığı ve güvenliği konularını inceleyeceğiz. İSGBYS Uzaktan Eğitim yazılımımız mobilya sektöründe bir çok firma tarafından kullanılmakta olup, işyerlerinde iş kazalarını azaltmaktadır. Temel İSG eğitimlerinin, İSG online eğitim şeklinde nasıl verilebileceği konusunda detaylı bilgi için İSGBYS Uzaktan Eğitim Sistemi Nasıl Çalışır? blog yazımızı inceleyebilirsiniz. İSGBYS Bakanlıktan yetkili bir İBYS ve İSG Uzaktan Eğitim yazılımıdır. Keyifli okumalar dileriz. İçindekiler Dünyada Mobilya Sektörü Türkiye’de Mobilya Sektörü ve İSG Mobilya Sektöründeki İSG Tehlikeleri ve Riskleri Dünyada Mobilya Sektörü 2013 yılı itibarıyla küresel çapta 450 milyar dolar değerinde olan mobilya sanayisinin, 2050 yılında bu rakamın 1 trilyon doları aşması öngörülmektedir. Üretim kapasitesi bakımından en büyük paya sahip olan Çin ve Avrupa Birliği ülkeleri, dış ticaret alanında da etkinliklerini sürdürmektedirler. Gelişmiş ülkeler global mobilya üretiminin yüzde 52'sini (ABD, İtalya, Almanya, Japonya, Fransa, Kanada ve İngiltere gibi ülkeler) elinde bulundururken, gelişmekte olan ülkeler yüzde 48'lik bir üretimle (Çin, Polonya, Vietnam ve Brezilya gibi) dikkat çekmektedir. Son dönemlerde ihracat odaklı fabrikalarıyla dikkat çeken gelişmekte olan ülkelerde üretim oranları giderek artmaktadır. Türkiye, bu global pazarda 1,7 milyar dolarlık üretim kapasitesi ile 16. sırada yer almakta. Mobilya üretiminde yüzde 25,2 ile Çin açık ara lider konumdayken, ABD yüzde 15,3, İtalya yüzde 7,8 ve Almanya yüzde 6,87 ile ön planda olan diğer ülkelerdir. Bu dört ülke, dünya mobilya üretiminin yarısından fazlasını gerçekleştirmektedir. Japonya, Fransa, Kanada, İngiltere ve Polonya gibi diğer büyük üretici ülkeler her biri yaklaşık yüzde 3 paya sahiptir[1]. Türkiye ise yüzde 1,6 ile Brezilya ve Vietnam'ın ardından sıralanmaktadır. Gelişmiş ülkeler yüzde 15,2, gelişmekte olan diğer ülkeler ise yüzde 8,5 paya sahiptirler. İhracat odaklı üretim ve tasarımlarıyla Çin, Polonya ve Vietnam gibi ülkeler hızlı bir gelişim içindedir. Mobilya sektöründe faaliyet gösteren işletmeler arasında hem küçük ölçekli KOBİ'ler hem de büyük uluslararası şirketler bulunmaktadır. Özellikle büyük ölçekli işletmeler, İSG konusunda ileri teknik imkanlar ve deneyimlere sahip olup, genellikle daha üst düzey güvenlik uygulamaları sergilerken, olası kazalar büyük kayıplara yol açabilmektedir. Türkiye’de Mobilya Sektörü ve İSG Türkiye'deki mobilya sanayi incelendiğinde, genellikle geleneksel metodlarla çalışan, küçük çaplı atölye tarzı işletmelerin hakim olduğu bir yapıya sahip olduğu gözlemlenir. Ancak son 20 yıl içerisinde, orta ve büyük ölçekli işletmelerin sayısında dikkate değer bir artış yaşanmıştır. Son on yılda bilgi ve sermaye yoğun bir üretim dalına evrilen bu sektör, dış ticarette açık vermemekle kalmayıp, ülkenin nadir başarılı sektörleri arasında yer almaya başlamıştır. Mobilya sektörü, pazarın yoğunlaştığı veya orman ürünlerinin yoğun olduğu belirli bölgelerde toplanmıştır. Türkiye'nin neredeyse her ilinde mobilya üretimi yapan işletmelere rastlamakla birlikte Kayseri, Bursa (İnegöl), İzmir, Ankara, İstanbul, Kocaeli, Adana ve Antalya'da üretim tesislerinin sıklaştığı görülmektedir. Bugün itibarıyla 1,9 milyar dolarlık bir ihracat hacmine sahip olan mobilya endüstrisi, 2001 yılından itibaren ihracatını sürekli artırarak dış ticaret açığı vermeyen ender sektörlerden biri haline gelmiştir. Türkiye'de mobilya sektöründe iş sağlığı ve güvenliği, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Mobilya Sektöründeki İSG Tehlikeleri ve Riskleri Mobilya sektörü, diğer sanayi dalları gibi kendine has sağlık ve güvenlik risklerine sahiptir. Bu alanda faaliyet gösteren işletmeler, genellikle geniş bir makine yelpazesine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, kullanılan ham maddelerin ve kimyasalların çeşitliliği de dikkat çekicidir. Ahşap başta olmak üzere metal, cam, kumaş, sünger ve plastik gibi birçok farklı materyalin işlenmesi süreçleri; kesme, şekil verme, delme, montaj ve boyama işlemleri çalışanlar için çeşitli tehlikelere yol açmaktadır. Mobilya sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği açısından dikkat edilmesi gereken tehlikeleri ve riskleri sıralayacak olursak; Ergonomik Riskler: Uzun süre ayakta durma, ağır mobilya parçalarının taşınması, tekrarlayan el hareketleri ve uygunsuz çalışma pozisyonları kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına yol açabilir. Kesilme ve Yaralanma Riskleri: Ahşap kesme makineleri, matkaplar, zımparalama makineleri ve diğer kesici aletler kullanılırken kazalar meydana gelebilir. Uygun koruyucu ekipman kullanılmadığında ciddi yaralanmalar yaşanabilir. Gürültü Maruziyeti: Ahşap kesme makineleri, testereler ve zımparalar yüksek sesle çalışır, bu da işitme kaybına yol açabilir. Kulak koruyucularının kullanılmaması durumunda işitme problemleri oluşabilir. Toz ve Kimyasal Maruziyet: Ahşap kesme ve zımparalama işlemleri sırasında ahşap tozları solunabilir. Ayrıca mobilya cilalama, boyama ve vernikleme işlemlerinde kullanılan kimyasal maddeler solunum yolu hastalıklarına ve cilt tahrişine neden olabilir. Yangın ve Patlama Riski: Mobilya imalatında kullanılan ahşap tozu, solventler ve diğer yanıcı kimyasallar yangın ve patlama riski oluşturur. İyi havalandırma, yangın söndürme ekipmanlarının hazır bulundurulması ve güvenli depolama önemli önlemler arasındadır. Elektrik Tehlikeleri: Elektrikli aletler, makineler ve ekipmanlar yanlış kullanıldığında veya bakım eksikliğinde elektrik çarpması riski taşır. Kaldırma ve Taşıma Riskleri: Ağır mobilya parçalarının elle taşınması sırasında çalışanların bel ve sırt yaralanmalarına maruz kalma riski yüksektir. Bu tür işlerde uygun kaldırma tekniklerinin kullanılması gerekir. Kayma, Takılma ve Düşme Tehlikeleri: Üretim alanlarında zeminin kaygan olması veya dağınık olması takılma ve düşmelere yol açabilir. Titreşim Maruziyeti: Sürekli titreşimli aletlerle çalışmak, el-kol titreşim hastalığı gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Titreşimli aletlerin düzenli bakımı ve uygun kullanım tekniklerinin öğretilmesi önemlidir. Psikososyal Riskler: Mobilya üretiminde yoğun iş temposu, stres ve yorgunluk, çalışanların ruh sağlığını olumsuz etkileyebilir. Mobilya sektöründe iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme amacıyla bir takım uygulamalar yapılmalıdır. İş yerlerinde düzenli risk değerlendirmesi yapılması, çalışanlara İSG eğitimi verilmesi ve kişisel koruyucu donanımların (KKD) sağlanması zorunludur. Makinelerin düzenli bakımı yapılmalı ve güvenlik sistemleri kontrol edilmelidir. Ahşap tozu ve kimyasal maruziyeti için etkili havalandırma sistemleri kullanılmalı, temizlik ve atık yönetimi ihmal edilmemelidir. Gürültü maruziyeti ölçülmeli, çalışanlara işitme koruyucuları temin edilmelidir. Psikososyal risklerin önlenmesi amacıyla mola düzenlemeleri ve stres yönetimi önemlidir. Ayrıca, çalışanların periyodik sağlık kontrollerinden geçirilmesi ve iş yerlerinin İSG denetimlerine uygun hareket etmesi gereklidir[2]. Mobilya sektöründe iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yalnızca işverenlerin değil, tüm yöneticilerin ve çalışanların ortak sorumluluğunda olmalıdır. Aksi takdirde, işletmeler sadece çalışanların fiziksel sağlığı açısından değil, aynı zamanda finansal açıdan da ciddi maliyetlerle karşı karşıya kalabilirler. Zayıf yönetim anlayışları, genellikle kabul edilemez ve yetersiz İSG uygulamalarına neden olur. Daha iyi bir İSG performansı elde etmek için, bu rehberde yer alan önerilerin dikkatlice uygulanması işletmelere birçok avantaj sağlayacaktır. Dünya genelinde faaliyet gösteren mobilya üreticileri, son dönemde artan rekabet baskısını hafifletmek için iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerini düzenli olarak izlemeli ve uygulamalıdırlar. Bu sayede, yapacakları yatırımlardan olumlu geri dönüşler elde edebilirler. Not: Bu yazı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından geliştirilen İSGİP projesi çıktısı Mobilya Sektörunde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetim Sistemi Rehberi’nden yararlanılarak hazırlanmıştır[3]. [1] International Labour Organization. [2] İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği [3] İSGİP Mobilya Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Rehberi